Bộ Công Thương vừa đưa ra bản dự thảo Quy hoạch Điện VIII cập nhật mới nhất để lấy ý kiến sau khi đã thực hiện rà soát lại theo yêu cầu tại kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành. Theo dự thảo mới này, nguồn điện năng lượng tái tạo sẽ giảm khoảng hơn 8.000 MW và điện than sẽ tăng hơn 3.000 MW.

Trước đó Bộ Công Thương đã giao cho Viện Năng Lượng nghiên cứu và đưa ra bản dự thảo quy hoạch điện VIII theo tờ  trình số 1682 và được công bố vào hối tháng 3/2021. Kết quả của dự thảo được tổng kết lại như sau:

Nhiệt điện than sẽ tăng hơn 3.000MW, cắt giảm hơn 8.000MW Điện năng lượng tái tạo theo dự thảo mới nhất.

Theo dự thảo lấy ý kiến mới này, tổng công suất đặt nguồn điện đến năm 2030 sau khi rà soát là 130.371 MW, giảm 7.688 MW so với phương án đưa ra trước đó ( như trên).

Theo dự thảo mới, năng lượng điện gió trên bờ và gần bờ sẽ chỉ còn 11.820 MW, giảm 4.190 MW; điện gió ngoài khơi giảm khoảng 2.000 MW. Điều này khiến tổng điện năng sản xuất từ các loại hình điện gió dự kiến chỉ còn khoảng 5,6-6,5% vào năm 2030, thấp hơn nhiều so với mức 8,1-10,3% của Tờ trình cũ…; điện sinh khối và năng lượng tái tạo khác giảm 1.980 MW về mức 1.170 MW… Như vậy có thể thấy 8.170MW nguồn điện năng lượng tái  tạo đã bị cắt giảm trong thay đổi dự thảo lần này.

Đáng chú ý, nguồn điện than sẽ tăng thêm khoảng 3.076 MW so với Tờ trình số 1682, lên mức 40.649 MW. Như vậy, tỉ lệ các nguồn điện than tăng từ 27,2% lên 31% tổng công suất đặt các nguồn điện.

Hàng trăm dự án điện gió ngoài khơi có nguy cơ không được phê duyệt đầu tư xây dựng

Góp ý về bản dự thảo Quy hoạch Điện (QHĐ) VIII lần này, Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA) cho biết, bản dự thảo là “bước lùi” khi tăng thêm khoảng 3.000MW điện than và giảm khoảng 8.000 MW điện tái tạo vào năm 2030.

Điện mặt trời đang chững lại sau khi FIT 2 hết hiệu lực

Bởi, xuyên suốt tờ trình và dự thảo QHĐ VIII đều nhấn mạnh quan điểm, mục tiêu và định hướng phát triển nguồn điện theo hướng “giảm điện than, ưu tiên, đẩy mạnh khai thác và sử dụng tối đa các nguồn năng lượng tái tạo cho sản xuất điện”. Tuy nhiên, phần cơ cấu và dự kiến phát triển các nguồn điện không phản ánh điều đó.

Chúng tôi cho rằng, tính khả thi của những dự án này cần được đánh giá lại dựa trên khả năng tiếp cận vốn trong thực tế, quá trình phát triển những dự án này trong quá khứ và những thay đổi lớn gần đây của ngành than”, VSEA cho hay.

Giá điện than còn đắt hơn điện năng lượng tái tạo

Bên cạnh đó còn là sự biến động của giá than trong thời gian vừa qua, cảnh báo rủi ro khi tiếp tục phát triển những dự án như vậy. Bởi thực tế, giá than 6 tháng đầu năm 2020 là 98,8 USD mỗi tấn, đến nay tăng lên 159,7 USD mỗi tấn, tăng 150%, gấp hơn 100 lần so với tốc độ dự báo trong QHĐ VIII.

“Với giá than tăng lên 150-160 USD mỗi tấn như hiện nay, giá điện dẫn sẽ vào khoảng từ 10-11 UScent/kWh, đắt hơn điện gió ngoài khơi hưởng giá FIT là 9,8 UScent/kWh, điện mặt trời mặt đất là 7.09 UScent/kWh, điện mặt trời mái nhà là 8.35 UScent/kWh( giá FIT 2).Như vậy, giá điện than không hề rẻ mà ngược lại đắt nhất và đắt hơn tất cả các loại năng lượng tái tạo đang hưởng giá FIT”.

Xu hướng phát triển năng lượng chung trên thế giới

Hiện nay, thế giới đang phải đối mặt  với rất nhiều hiểm nguy từ các hoạt động khai thác, sản xuất, phát triển kinh tế của con người. Một trong những vẫn đề luôn được quan tâm nhất đó là làm thế nào để phát triển và đảm bảo an ninh năng lượng của mỗi quốc gia trên thế giới. Đây chính là một trong những điều kiện tiên quyết để một đất nước có là một đất nước phát triển bền vững hay không. Tuy nhiên kéo theo đó là vẫn đề làm thế nào để vừa phát triển kinh tế xã hội vừa giảm thiểu ảnh hưởng xấu đến môi trường và hệ sinh thái thực sự là một bài toán khó. Hầu hết các nước trên thế giới đều có xu hướng phát triển các ngành năng lượng sạch, năng lượng tái tạo bằng cách ưu tiên phát triển điện gió, điện năng lượng mặt trời, năng lượng sinh khối,..cắt giảm các nhà máy nhiệt điện sử dụng các nguồn nhiên liệu hóa thạch tạo ra khí CO₂ ( một trong số những khí gây hiệu ứng nhà kính, phá hủy tầng ozon). Tuy nhiên, một số nước đang phát triển đang phải chấp nhận đánh đổi môi trường lấy sự phát triển kinh tế. chính vì vậy, hiện nay một số nước phát triển đang kêu gọi toàn thế giới chung tay ký vào một bản cam kết cắt giảm sự phát triển của các ngành năng lượng sử dụng nhiên liệu hóa thạch nhằm hạn chế sự ảnh hưởng xấu tới môi trường chung trên thế giới.

Các nước phát triển ưu tiên phát triển điện năng lượng tái tạo

Nên kiên định với con đường phát triển năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Intech Energy là một trong số những đơn vị tham gia vào lĩnh vực phát triển năng lượng tại Việt Nam với nhiều năng kinh nghiệm trong lĩnh vực điện tái tạo ( điện gió và điện mặt trời) nên chúng tôi hiểu rất rõ nhu cầu sử dụng năng lượng điện tại Việt Nam cũng như những hệ lụy mà nó đem lại.

Chúng tôi đồng ý rằng quy hoạch điện VIII đang cho thấy chúng ta đang đi rất đúng hướng về những chính sách khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng thế mạnh đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia là một trong những vấn đề sống còn của đất nước. Tuy nhiên thay vì phát triển , mở rộng các nguồn năng lượng tái tạo thì chúng ta đang đi ngược lại với xu hướng phát triển chung của thế giới và đi ngược lại với  hướng đi  như ban đầu về khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo ( Nghị quyết số 55 và Quyết định 11 của Thủ tướng Chính phủ).

Hiện nay còn rất nhiều dự án nhiệt điện than có tính khả thi thấp , nhiều địa phương đặt các nhà máy không ủng hộ  và chi phí đầu tư vô cùng cao khó tiếp cận được nguồn tài chính, chúng tôi thấy cần xem xét  tìm phương án thay thế.

Việt Nam là một nước có điều kiện thiên nhiên vô cùng thuận lợi để phát triển điện năng lượng tái tạo: số giờ năng trung bình ở mức cao phù hợp phát triển điện mặt trời, chúng ta có đường bờ điển dài hàng nghìn kilomet rất phù hợp để phát triển điện gió. Vấn đề lớn nhất mà chúng ta đang gặp phải là cơ sở hạ tầng của lưới điện không kịp phát triển với sự bùng nổ của các nhà máy điện tái tạo. Để tạo điều kiện phát triển và khai thác hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo, Nhà nước đã có nhiều hướng đi và chính sách phù hơp, đặc biệt là Nghị quyết 55 được thông qua khuyến khích tư nhân đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưới điện và truyền tải tránh gây tắc nghẽn và áp lực cao lên hệ thống lưới điện truyển tải điện.

Chú trọng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng lưới điện truyền tải, phân phối

Ngoài ra, Intech Energy cũng đề xuất nghiên cứu, áp dụng các giải pháp công nghệ pin lưu trữ  không gây hại tới môi trường để tích trữ năng lượng tại các dự án điện tái tạo để cấp điện tại chỗ, phân bố đồng đều lượng công suất cho phụ tải trong ngày tránh gây tắc nghẽn lưới điện truyền tải gây nhiều nguy cơ mất ổn định hệ thống điên quốc gia.

Sự kết hợp hoàn hảo giữa giải pháp lưu trữ và năng lượng tái tạo

Nhìn chung lại dự thảo  quy hoạch điện VIII vẫn đang được cơ quan chức năng đặc biệt cân nhắc, và Intech Energy cũng xin góp ý một vài ý kiến nhỏ là chúng ta nên kiên định với con đường phát triển năng lượng bền vững đó là khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo sạch, và cần duy trì các nguồn năng lượng nền móng ( nhiệt điện, Thủy điện) ở mức tối thiểu không nên phát triển thêm các nhà máy điện sử dụng năng lượng hóa thạch nhằm giảm thiểu tối đa gây hại tới môi trường sinh thái cho con người và sinh vật trên toàn thế giới.